Activitads

Nossa finamira ei era quella da sensibilisar la populaziun per las bellezias dalla cultura. Quella finamira empruein nus da contonscher cun organisar:

– excursiuns culturalas
– exposiziuns
– vernissaschas
– referats
– guidadas egl archiv cultural ni d’auter gener
– entras nossa pagina d’internet
– ed auter

Excursiun culturhistorica a Vuorz 2022
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sittar murters
Il sittar murters ei stau da vegl enneu ina tradiziun el program dalla cumpignia da mats. Ord la historia (veglia) dalla pleiv intervegnin nus il suandont: La caplutta da Reits ha pagau ils 1893 al statalter dils mats 1fr 95 rp. per puorla da sittar murters. Il settamurters vegneva savens ord il ravugl dils mats, saveva denton era esser in maridau ch’era capavels en quella ualti hanada lavur. Jeu sun seconfruntaus cun differents vischins che han saviu raquintar. Ils mats possedevan treis murters da differenta grondezia. El murter vegneva sco emprem la puorla groppa, silsuenter empau tratsch, lu vegneva quel stignaus cun ina clavella grossa. Sco davos vegneva la puorla fina ch’ins metteva en ina ruosnetta sisuren dil murter. Quella stueva ver il contact culla puorla groppa. Ussa era tut pinau ed ins saveva dar fiug la puorla fina cun il spitg da fier d’ina latta fetg liunga. Quel fuva staus el fiug dasperas tochen ch‘el fuva vegnius cotschens buglients. Secapescha ch’ei pretendeva precauziun da buca cargar da memia schiglioc saveva il murter siglir ord il letg. Jeu seregordel mo dad in liug per la sittada, quel era situaus giuls Puozs, denter la casa dalla Tonia Deplazes e la casa pervenda; en in liug sco fatgs per ils siets. Dalla finiastra teschamber anora saveva il caluster annunziar mintga ga il mument dalla schluppentada. Ina fotografia veglia muossa denton ch‘igl ei era vegniu sittau al Rieven da Bubretsch.
Las vigelgias da Sontgas Cruschs, Sontgilcrest e Cor da Maria vegneva bumbardau mintgamai duront las viaspras e quei tier mintga antifona. Il di da fiasta vegneva schluppentau la damaun duront il tuccar da stizzar, avon messa, avon gl’evangeli, duront gl’alzar si, alla fin dalla messa e duront la processiun, il mument dalla benedicziun avon casa pervenda ed alla fin dalla messa. Secapescha che tier nossas nummerusas premizias, giubileums da baselgia e tier messa da nozzas da commembers dalla CMS vegnevan ils murters en funcziun. Quellas salvias da murters devan propi la tempra alla fiasta. Ei sto esser stau che quei bumbardem da murters era ina mulesta per enqual vischin. Ils 1787 veva il plevon sur Sep Antoni Josch selamentau, a caschun dalla viseta episcopala, che siu giavisch fussi da scumandar da sittar da Sontgilcrest per evitar bia mals. (cronica veglia). Pertgei ch’el menziunescha mo da Sontgilcrest? Ils decennis vargai han era nos murters stuiu tener leu. La vigelgia avon perdanonza han els aunc scadenau sco adina e l’autra damaun eran els svani e quei per adina.
Avon in per onns han in per amaturs schau construir treis murters. Quels han bumbardau a caschun dad entginas nozzas e tier la midada dil milleni, sco tier caschuns specialas en nies vitg, mo mai pli a caschun da fiastas da baselgia.
Augustin Candinas, Surrein

    

       

                  

Cuntegn      
UNIUN ACTIVITADS ARCHIV CULTURAL MEDIAS
Intent
Statutas
Manual d’acziun
Organisaziun
Protocols
Rapports
Commembras/ers
Finanzas
Excursiuns
Exposiziuns
Vernissaschas
Referats
Guidadas
Ediziuns

 
Localitad
Avertura e diever
Clom
Inventarisaziun
Register
Genealogia
Fotos
Encurir egl Archiv
Occurrenzas
Pressa
Radio e televisiun
Gallaria